TỔNG KẾT VỀ VIỆT NAM – VĂN HỌC 12
A. HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP NGÔN NGỮ.
1. Thành phần:
Giao tiếp là một hoạt động ngôn ngữ.
Ngôn ngữ có hai dạng: nói và viết
– Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ luôn diễn ra trong một ngữ cảnh nhất định
– Giao tiếp nhân vật là yếu tố rất quan trọng
– Khi giao tiếp, các nhân vật sử dụng ngôn ngữ chung của xã hội để tạo ra lời nói, sản phẩm cụ thể của cá nhân
– Mỗi câu thường có hai thành phần nghĩa: nghĩa sự việc và nghĩa tâm trạng
– Trong giao tiếp, người dùng nên trải nghiệm cảm giác giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
2. Thực hành
Bài 1: Có 2 biểu tượng giao tiếp trong đoạn trích, Lao Haj và “I”.
– Hai người luân phiên đóng vai người nói, người nghe rồi đổi vai.
– Ngôn ngữ nói của hai nhân vật được thể hiện ở nhiều phương diện:
+ nói phối hợp với cử chỉ, điệu bộ (anh cười như mếu, mặt chợt co lại…)
+ dùng nhiều từ thông tục: chết, mẹ kiếp, không biết…
+ lời đáp của các nhân vật cạnh nhau.
Bài tập 2:
– Hai nhân vật giao tiếp là hàng xóm nên có quan hệ thân thiết.
– Xét về tuổi tác thì Lao Haj ở vị trí cao hơn, theo quan niệm thời bấy giờ thì thầy giáo ở vị trí cao hơn về nghề nghiệp và thành phần xã hội.
⇒ Hai người luôn tôn trọng nhau
– Trước hết, với cách xưng hô và cách xưng hô, Lao Haj đã thể hiện sự tôn trọng nhưng chân thành với người nghe: một người thầy và một sự thân tình khi giao tiếp về một sự việc thường ngày trong cuộc sống. : bán chó
Bài tập 3:
Ý nghĩa chính thức là “sau đó anh ta biết mình đã chết.”
– Nghĩa sự việc: thông báo việc bán con chó
– Ý nghĩa tâm trạng:
+ Diễn giả: yêu con chó
+ Người nghe thấy thương lão Hạc
Bài tập 4:
Trong đoạn văn chủ động ở dạng lời nói: quá trình giao tiếp giữa nhân vật với nhân vật, tác giả và người đọc
+ Sự thay vai, lượt lời, ngữ điệu, cử chỉ trong hoạt động giao tiếp giữa hai nhân vật…
+ Hoạt động giao tiếp giữa người viết và người đọc mang tính chất gián tiếp. Nhà văn tạo ra sự giao tiếp gián tiếp thông qua văn bản, người đọc tiếp nhận và hiểu văn bản, có những điều nằm ngoài ý đồ của tác giả.
B. LỊCH SỬ, ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH VÀ CẤP ĐỘ NGÔN NGỮ
I. Nội dung:
– Tiếng Việt là ngôn ngữ biệt lập. Nó có các tính năng sau:
Tiếng là đơn vị cơ bản của ngữ pháp. Về mặt ngữ âm, âm thanh là âm tiết. Về cách sử dụng, tiếng có thể là từ hoặc yếu tố tạo từ.
– Lời nói không thay đổi hình thức,
– Biện pháp chủ yếu để biểu thị ý nghĩa ngữ pháp là sắp xếp và sử dụng các tính từ trước và sau chúng.
* Đặc trưng của các phong cách ngôn ngữ khác nhau
1. Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt:
+ độ đặc hiệu
+ Tình cảm
+ Cá tính
2. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật:
+ hình ảnh
+ Nhạy cảm
+ cá tính
3. Nhấp vào kiểu ngôn ngữ:
+ Tính toán dữ liệu tin tức
+ ngắn gọn
+ Sống động, hấp dẫn
4. Phong cách ngôn ngữ cơ bản
+ Công khai quan điểm chính trị
+ Sự phù hợp biểu hiện và hệ quả
+ Truyền cảm hứng, thuyết phục
5. Phong cách ngôn ngữ khoa học:
+ Khái quát hóa, trừu tượng hóa
+ logic, logic
+ Khách quan, khách quan
6. Phong cách ngôn ngữ hành chính:
+ Tính mẫu
+ xác minh
+ Dịch vụ công cộng
II. Kinh nghiệm:
So sánh hai phần của văn bản (tiết 4 – SGK, tr. 193), xác định phong cách ngôn ngữ, đặc điểm ngôn ngữ của hai văn bản.
Hai đoạn văn cùng chủ đề (tháng), nhưng viết theo hai phong cách khác nhau:
+ Văn bản được viết bằng (a) phong cách ngôn ngữ khoa học nên ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện tính trừu tượng, khái quát, tính hợp lí, logic và tính khách quan.
+ Văn bản (b) được viết theo phong cách ngôn ngữ nghệ thuật nên ngôn ngữ tượng trưng, truyền cảm, cá thể hóa.
