TÌNH TRẠNG MẬT CỦA PHỤ NỮ
(Trích đoạn Chinh phụ ngâm của Đặng Trần John)
I. Giáo dục đại cương.
1. Tác giả:
* Tác giả Đặng Trần John.
– Đặng Trần Côn (?-?), quê ở làng Nhân Mục, huyện Thanh Trì, Hà Nội (nay là quận Thanh Xuân – Hà Nội) vào khoảng nửa đầu thế kỷ 18;
– Thông minh, đọc hiểu tốt;
– Tác phẩm: Ngâm ngâm Hán phú và thơ phú chữ Hán,…
* tác giả Đoàn Thị Điểm.
– Đoàn Thị Điểm (1705-1748), nữ sĩ hiệu Hồng Hà, quê ở làng Giai Phạm, xứ Kinh Bắc, Văn Giang (nay là Hưng Yên).
– Nổi tiếng thông minh từ nhỏ, lấy chồng muộn (37 tuổi) mới lập gia đình, có thể thời kỳ này chồng bà đã dịch “Người vợ mệt mỏi” vì bà sang Tàu;
– Ông cũng là tác giả của tập truyện ngắn Hàn Truyền Kỳ Tân Gia Phả.
2. Tác phẩm:
– Điều kiện:Đầu đời Lê Hiển Tông, quanh kinh thành Thăng Long đã có nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân. Triều đình phải tập hợp quân đánh giặc. Thanh niên phải ra trận. Xúc động trước những đau thương mất mát của nhân dân, đặc biệt là người vợ của người lính, Đặng Trần Côn đã viết “Chinh phụ ngâm”.
– Loại: Chữ Hán gốc, dễ đọc; Thể thơ thất ngôn bát cú (câu dài ngắn khác nhau), gồm 467 dòng. diễn Nôm theo hình thức ngâm thơ; thể thơ của bài là song thất lục bát.
– Địa điểm:Câu 192 đến câu 216.
– Bố cục: 3 phần:
+ Phần 1 (8 câu đầu): Tâm trạng buồn bã, cô đơn của người chiến thắng
+ Phần 2 (8 câu tiếp): Diễn tả tâm trạng của người chiến thắng
+ Phần 3 (8 câu cuối): Nỗi nhớ chồng ra trận.
II. Đọc – hiểu văn bản.
1. Tâm trạng buồn bã, cô đơn, lẻ loi của người chiến thắng (8 câu đầu)
– Hành động: “Đứng ngoài hiên”, “Mời xin máy sấy tóc”: Một mình ở nhà, một mình ngoài ban công, đi tới đi lui, treo, treo; Đã bao lần đóng màn, xếp rèm chờ đợi tin vui của chồng từ phương xa?
⇒ Những động tác, hành động lặp đi lặp lại vu vơ, vô nghĩa của Conqueror cho ta thấy một tâm trạng cô đơn, lẻ loi cùng với một trái tim không biết sẻ chia cùng ai!
– Câu trả lời cho hành động phấn khởi, mong mỏi ấy là “cái thước không nói”, “đèn có biết”: cuối cùng người chồng vẫn im lặng, người phụ nữ vượt qua nỗi cô đơn trống trải không biết bày tỏ thế nào. Với ai, không biết có ai hiểu không.
– Tác giả sử dụng phép điệp ngữ chuyển tiếp:
+ “Đèn có biết – đèn có biết” là một biện pháp nghệ thuật phổ biến trong đoạn và cả bài, diễn tả một tâm trạng u uất kéo dài, vượt thời gian và không gian. .
+ “Đèn có biết – đèn có biết” còn là sự kết hợp trong việc sử dụng các câu hỏi tu từ như lời than thở, khắc khoải mong đợi và hi vọng vào sự trăn trở của Bác. Nó biến từ tự sự thành một cuộc độc thoại nội tâm đau đớn của sự tự hành hạ bản thân, quá nhiều yêu thương, quá nhiều thương hại.
“Biết đèn bằng không biết
Trái tim tôi chỉ đáng thương mà thôi.”
– Hình ảnh “ngọn đèn”, “hoa đèn” trên bức tường Fateh cùng với hình ảnh “bóng người” gợi ra một không gian rộng, rộng với sự cô đơn, lẻ loi của con người.
⇒ Không gian xung quanh người chiến thắng thật rộng lớn, bao la, khung cảnh vắng lặng, vắng lặng càng khiến cho nỗi cô đơn trở nên đáng sợ hơn.
2. Diễn tả tâm trạng của kẻ dưới quyền (8 câu tiếp theo):
Dùng cảnh thiên nhiên để tả tâm trạng con người, dùng cái khách quan để tả cái chủ quan:
+ Tiếng gà “bưng” báo hiệu thời gian trong năm, chứng tỏ người vợ trẻ vắng chồng, thao thức suốt đêm.
+ Cái bóng “lấp ló” của cây huệ trước sân, trong vườn lúc ngắn lúc dài, dài rồi ngắn: thời gian trôi chậm, một khắc, một giờ mà dài như một năm.
+ Tác giả sử dụng thủ pháp so sánh quen thuộc: năm tháng như biển xa để cụ thể hóa nỗi buồn dài dằng dặc của cuộc chinh phục.
– Hoạt động: gảy, chiếu, đốt… gắn liền với các đồ vật như đàn, gương, hương. – gu thẩm mỹ tinh tế, thói quen trang điểm của người chiến thắng giờ trở nên miễn cưỡng, gượng ép, nhàm chán. .
+ Thắp hương tìm sự an ủi mà tâm hồn rối bời, hoang mang;
+ Soi gương mà không cầm được nước mắt, vì bây giờ làm đẹp gì đâu, người ta sẽ săm soi, khen ngợi,…
+ Dây và phím chỉ gợi cảnh chia tay và chia tay kéo theo đứt dây, lỏng phím…
⇒ Hình ảnh tượng trưng ẩn dụ của thơ trữ tình trung đại bóng bẩy, sang trọng, cổ kính khiến người đọc cảm nhận đúng tâm trạng của người phụ nữ buồn, cô đơn, lẻ loi, lạc lõng. .
3. Nỗi nhớ chồng ra trận (8 câu cuối):
– Gió đông: mang theo gió xuân.
– Non Yên: nơi chồng đánh giặc.
⇒ Khoảng cách vô hạn giữa kẻ chinh phạt và kẻ chinh phục, chỉ có ngọn gió đông mới truyền được cho người chồng nỗi lòng của người vợ nơi quê nhà, nỗi cô đơn và sự chờ đợi.
– Tâm trạng của Subfatek được miêu tả trực tiếp:
+ Điệp ngữ cầu nối “Non yên – Non yên”, “’sâu thăm thẳm’”: gợi sự xa cách, xa cách giữa phu quân và người chinh phụ, đồng thời là tình thương chồng sâu nặng. đau khổ), luôn hướng về người chiến thắng.
+ Nỗi nhớ trở nên cụ thể với độ dài “sâu”, “lên…”.
+ Đất trời hiện ra trong sự rộng lớn vô tận: “xa xăm”, không đích đến, “nỗi đau” và những trăn trở không thể dứt ra được.
⇒ Tâm trạng ngày càng buồn của kẻ chiến thắng càng làm cho cảnh vật thêm hoang vắng, hiu quạnh. Hình ảnh người chinh phụ đắm chìm trong cô đơn, cuộn mình vò võ, thao thức với bóng mình suốt 5 tiếng: nhớ mong, buồn bã, trăn trở, đau khổ. Một cuộc đoàn tụ gia đình của sự chinh phục và khát khao mãnh liệt được hưởng hạnh phúc lứa đôi.
III. Bản tóm tắt.
1. Thành phần:
– Tác giả khẳng định giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc của bài ca dao qua sự đồng cảm, sẻ chia khát khao hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ.
– Đồng thời gián tiếp phê phán chiến tranh phong kiến đã làm rạn nứt tình cảm gia đình và gây ra bao bi kịch đạo đức cho con người.
2. Nghệ thuật:
– Miêu tả một sự thay đổi tâm trạng cụ thể.
– Giọng độc thoại thu hút mọi người do có giá trị nhân bản cao.
– Xây dựng hình tượng nhân vật, cử chỉ, hành động thông qua các dấu hiệu, ám chỉ, ẩn dụ tượng trưng, câu hỏi tu từ…
- Phân tích “Nỗi cô đơn” của Fateh trong “Bài ca chinh phục”.
- Phân tích nỗi cô đơn, buồn tủi của người chinh phụ qua 8 khổ thơ đầu của đoạn “Nỗi cô đơn của người chinh phụ”.
