Thuyết minh cho bài văn nghị luận – Luyện thi học sinh giỏi văn
Văn nghị luận là thể loại văn mà người viết chủ yếu sử dụng dẫn chứng, dẫn chứng, lập luận để thuyết phục người khác về một quan điểm, tư tưởng cụ thể. Nghị luận văn học là kiểu nghị luận mà các vấn đề được nghị luận nằm trong khuôn khổ lịch sử văn học, lí luận văn học hay các khía cạnh của tác phẩm văn học.
Sáng tác văn học của học sinh đọc tốt là sản phẩm đặc biệt được kết tinh từ trí tuệ và tinh thần của người học văn trong quá trình tiếp nhận, học tập và nghiên cứu văn học. So với chữ viết của học sinh phổ thông, năng lực văn học của học sinh đọc tốt được nâng lên một bậc cao hơn, điều này được khẳng định qua thang giá trị của văn viết và văn nghị luận.
Nét riêng của các lớp NLVH bồi dưỡng học sinh giỏi thể hiện ở các mặt sau:
Về kiểu dáng, họa tiết: Cũng giống như một bài văn thông thường, bài văn học sinh giỏi văn hóa gồm có 3 phần: Giới thiệu, Bối cảnh và Kết luận. Tuy nhiên, phần mở bài, kết bài của học sinh giỏi văn không chỉ làm tròn nhiệm vụ mở đầu, kết thúc luận điểm mà còn phải tạo hứng thú, sự hấp dẫn, tình huống có vấn đề cho người đọc, người nghe. . Các luận điểm, luận cứ trong văn nghị luận được sắp xếp theo một trình tự logic, khoa học, sáng tạo và có sức thuyết phục cao.
Về nội dung kiến thức: Tác phẩm văn học của học sinh đọc tốt không chỉ đáp ứng yêu cầu của bộ môn, người viết còn phải thể hiện vốn kiến thức vững chắc, phong phú, uyên bác và sâu sắc về tác phẩm văn học, tác giả, sự kiện lịch sử văn học, các phạm trù lí luận… mang lại những khám phá mới.
Về kỹ năng tư duy: Kĩ năng làm văn của học sinh giỏi biểu thị khả năng vận dụng các thao tác lập luận, giải thích, phân tích, chứng minh, diễn dịch, bác bỏ, so sánh một cách nhuần nhuyễn, hiệu quả. Lập luận sắc bén và ví dụ lựa chọn mới, tiêu biểu; đảm bảo cả về số lượng và chất lượng; Phân tích dẫn chứng rõ ràng, có chiều sâu – liên hệ chặt chẽ, lập luận chặt chẽ, làm sáng tỏ sâu sắc vấn đề đề ra, có sức thuyết phục cao.
Về bài viết: Học sinh giỏi văn thường tạo được giọng điệu riêng, dùng từ độc đáo, viết câu linh hoạt, cách diễn đạt có hình ảnh. Ngoài nghị luận là phương thức biểu đạt chủ yếu, học sinh giỏi văn thường biết vận dụng các thủ pháp biểu đạt, diễn giải, trần thuật một cách linh hoạt, thông minh, làm cho bài viết có sức truyền cảm, hấp dẫn người nghe.
Có thể nói, tác phẩm văn học của người đọc giỏi là “tác phẩm” của người học vừa khoa học, vừa sâu sắc, sáng tạo và giàu chất văn học. Những bài viết đó như “quả ngọt” đơm hoa kết trái sau bao ngày vun trồng; ví như “lúa vàng” trĩu hạt, sau bao ngày đào xới, chăm bón trong cánh đồng văn chương mà học trò văn muốn chiếm hữu, thầy dạy văn chọn, người yêu văn thưởng thức.
