Văn nghị luận là gì?
Nghị luận là một thể loại văn học cụ thể dùng lí lẽ, nhận định, dẫn chứng để bàn về một vấn đề cụ thể (chính trị, xã hội, văn học nghệ thuật, triết học, đạo đức). Vấn đề được đặt ra như một câu hỏi cần được trả lời và làm sáng tỏ. Tranh luận là nói đúng sai, đúng sai, khẳng định và bác bỏ để mọi người hiểu đúng, đồng tình, chia sẻ quan điểm và niềm tin. Điểm mạnh của văn nghị luận nằm ở độ sâu của tư tưởng, cảm xúc, sự mạch lạc, chặt chẽ của tư duy và cách trình bày, sức thuyết phục của lập luận. Vận dụng các thao tác giải thích, phân tích, chứng minh, bác bỏ, so sánh…” (SGK Ngữ Văn 11, tập 2).
Như vậy, tranh luận là bàn luận, đánh giá về một vấn đề. Văn nghị luận là kiểu văn trong đó người viết bàn bạc, trao đổi, trình bày quan điểm, thái độ của mình về một vấn đề nhằm thuyết phục người đọc, người nghe chấp nhận, đồng tình với quan điểm của mình. Đối với điều này, người viết sử dụng các giải thích, bằng chứng, lập luận, bác bỏ, so sánh, v.v. vận dụng hợp lý, nhuần nhuyễn các thao tác lập luận đó.Văn nghị luận mang tính chất khoa học, đòi hỏi bên cạnh năng lực diễn đạt, tri giác phải có năng lực phân tích, tổng hợp. Nhìn vào chủ đề, đối tượng của văn nghị luận, có thể chia văn nghị luận thành hai loại lớn: văn nghị luận xã hội và văn nghị luận văn học.
Nghị luận văn học là bài nghị luận về đề tài văn học, nghệ thuật. Đây là chủ đề phổ biến và trọng tâm trong chương trình ngữ văn ở trường phổ thông. Đối tượng của loại bài này là một vấn đề văn học hoặc lí luận văn học. Đó có thể là đặc sắc văn học, giá trị tư tưởng, giá trị nghệ thuật của tác phẩm; đặc điểm nổi bật của một trào lưu, một trào lưu văn học, một thời đại; Đó cũng có thể là những vấn đề lí luận về nhà văn, về quá trình sáng tạo, về phong cách tác giả, về sự tiếp nhận văn học…
