Chủ đề: “Kỹ năng đầu tiên và quan trọng nhất mà bạn cần có trong thế giới ngày nay là khả năng ‘học phương pháp’ – nghĩa là không ngừng áp dụng và học hỏi những cách làm việc mới. Cách làm cũ hay mới… thế giới không chỉ là kiến thức của bạn, mà chính phương pháp học của bạn mới tạo nên giá trị của bạn. Vì những kiến thức bạn có được ngày hôm nay sẽ trở nên lỗi thời nhanh hơn bạn nghĩ.
(Theo Frisman, Thế giới phẳng, Nhà xuất bản Trẻ, 2005)
Từ lời khuyên của Frisman, chúng ta hãy thảo luận về vai trò của “phương pháp” học tập đối với mọi người trong thế giới ngày nay.
BÀI THUYẾT TRÌNH
“Việc học như mặt trời chiếu sáng bầu trời” (Shakespeare).
Tất cả chúng ta đều là những người học suốt đời trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng tất cả chúng ta đều không đạt đến thiên đường. Không phải vì họ lười biếng, không phải vì họ không đam mê, mà vì họ chưa tìm ra cách hiệu quả để thích ứng với những thay đổi của thế giới hiện đại.
Theo Frisman, đây là cách của “phương pháp học tập”. Ông nhấn mạnh vai trò của nó trong Thế giới phẳng: “Kỹ năng đầu tiên và quan trọng nhất bạn cần có trong thế giới ngày nay là khả năng ‘học cách học’, tức là không ngừng tiếp thu và học những cách mới để làm những việc cũ hoặc những cách mới. để làm những điều mới. Trong một thế giới như vậy, không chỉ kiến thức tạo nên giá trị của bạn, mà còn là phương pháp học của bạn. Vì những kiến thức bạn có được ngày hôm nay sẽ lỗi thời hơn bạn nghĩ.
“Phương pháp học tập” là những kỹ năng và cách thức học tập để tiếp thu nguồn tri thức rộng lớn của nhân loại một cách nhanh nhất và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, cách diễn đạt này còn rất mới đối với hầu hết người Việt Nam. Bởi xưa nay chúng ta thường chỉ quen làm và học theo kiểu “cha truyền con nối” – tức là làm theo cách truyền thống mà các thế hệ đi trước đã trải qua để nắm bắt kiến thức.
Vậy tại sao Frisman lại khẳng định rằng “học tập là kỹ năng đầu tiên và quan trọng nhất trong thế giới hiện đại”? Điều này được giải thích một cách thuyết phục trong Thế giới phẳng. Những độc giả từng ngưỡng mộ ông vì chiếc Lexus và cây ô liu giờ đây thậm chí còn háo hức hơn để đọc Thế giới phẳng. Thế giới phẳng là thế giới hiện đại ngày nay, “phẳng” là quá trình toàn cầu hóa kinh tế dẫn đến toàn cầu hóa mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Tất cả bắt nguồn từ “luật chung của trò chơi”. Đã qua rồi cái thời “tao ta bơi ta ao ta”. “Tre đẹp, tre đẹp đứng một mình” cũng không được, không thể đứng một mình giữa chợ. Có nhiều cơ hội và nhiều rủi ro trong thị trường chung của thế giới ngày nay. Vì vậy, đòi hỏi mỗi quốc gia, mỗi cá nhân phải có trí tuệ và phương pháp tối ưu để hiểu về khoa học, công nghệ thông tin, năng lực quản lý…
Henry Adams đã từng nói: “Biết cách đọc là đủ để chứng tỏ rằng bạn là người khôn ngoan”. Không còn nghi ngờ gì nữa, hàng chục lần chúng tôi phải thức trắng đêm để ôn thi, nhiều lần chúng tôi mệt mỏi vì phải học thuộc lòng những dàn ý lý thuyết dày cộm. Xem lại cách học của bạn! Chúng ta phải học cách học vì thời gian của đời người là hữu hạn và tri thức của con người là vô hạn. Thế giới đang thay đổi từng giờ. Hàng ngàn năm trước, con người đã tìm ra phép toán xây dựng các kim tự tháp Ai Cập. Vài trăm năm trước, người ta kinh ngạc khi Galileo trình diễn một thí nghiệm trên Tháp nghiêng Pisa, Ý. Cũng như chưa đầy trăm năm trước nước Nga phóng tàu vũ trụ, người ta ngỡ ngàng khi Internet ra đời. Nhưng bây giờ điện thoại di động là phổ biến, Internet có mặt khắp nơi và có những người du hành trong không gian. Nhưng ai có thể dự đoán ngày mai thế giới sẽ đi về đâu? Nếu chúng ta không có cách tiếp cận và phát triển trong quá trình phát triển đó thì sẽ bị tụt hậu, lạc hậu là biến mất. Mọi phát minh của loài người nên được con người kế thừa và sử dụng. Học cách học là đi cùng thời đại, cao hơn nữa là theo kịp thời đại.
Vậy, làm thế nào để “học cách học” hiệu quả?
Trước hết, mỗi chúng ta phải có trách nhiệm với chính mình, nghĩa là phải hiểu rằng muốn thành công thì phải biết thành công. Ngoài ra, bạn cần biết đặt mình trên những giá trị và nguyên tắc của bản thân. Mỗi cá nhân đều có giá trị riêng. Chỉ bạn mới biết điều gì là quan trọng nhất với mình và cách hiệu quả nhất để đạt được điều đó mà không đánh mất chính mình. Điều quan trọng nữa là bạn phải “học những cách mới để làm những việc cũ và những cách mới để làm những việc mới.” Đổi mới không có nghĩa là xóa bỏ quá khứ. Kinh nghiệm là cần thiết và quý giá, nhưng sự sáng tạo sẽ giúp công việc hiệu quả hơn và cuộc sống thú vị hơn. Nhưng con đường nhiều người đi chưa chắc đã là nhanh nhất. Điều bất ngờ luôn chờ đợi mỗi chúng ta khám phá.
Sách vở, đồng nghiệp, bạn bè… là nơi ta học hỏi thêm nhiều cách học. Đừng cho rằng bạn đã tìm ra tất cả và phương pháp của bạn là tốt nhất. Tôi đọc thấy tôi có năng khiếu, bạn cũng thế và bạn nhận ra những bài học sâu sắc mà Adam Khao đã học được từ người em út, điều này rất đúng với nhiều bạn trẻ có năng khiếu nhưng không tìm cách học tốt. Và bạn hãy nhớ rằng hôm nay không phải để ngày mai. Vì “Người không trì hoãn ngày mai là người đạt được nhiều điều” (Batasar Gracian). Ở các nước phương Tây, thường là Mỹ, người ta dạy học sinh học từ nhỏ và áp dụng các kỹ năng sống ngay từ khi còn nhỏ. Trong khi ở Việt Nam, vấn đề này còn nhiều hạn chế. Các khái niệm làm việc nhóm, lịch trình, thí nghiệm, thí nghiệm… ít được nhắc đến nhưng nếu có thì hiệu quả cũng không cao. Đó là một bất lợi, xuất phát muộn và chúng ta không thể chậm hơn trong giai đoạn sau.
“Mọi con đường đều dẫn đến Rome” – Điều này không có nghĩa là mọi người đều đến Rome. Vinh quang thực sự của Rome, đỉnh cao của tri thức và nền văn minh, chỉ chờ đợi những người đã học cách thích nghi với thế giới bình thường.
Trần Thị Ngọc Huyền
Lớp 12D – THPT Chuyên Quang Trung – Bình Phước
(Tạp chí VHTT số tháng 2/2010
