Mị muốn đi chơi ngày Tết nhưng bị A Sử trói vào cột. Tô Hoài viết:
“Tôi đứng lặng lẽ trong bóng tối, như không biết rằng mình đang bị ràng buộc. Rượu còn nồng, còn nghe tiếng sáo đưa em đi chơi, tiệc tùng. “Tôi không thích nó, đồng bảng đã giảm. Anh yêu ai, anh ôm ai…”. Chúng tôi bước đi. Nhưng chân tay đau nhức không cử động được. Tôi không còn nghe thấy tiếng sáo nữa. Chỉ nghe thấy tiếng chân ngựa đập vào tường. ngựa cào chân nhai cỏ đứng bất động, tôi nghĩ mình làm ngựa không tốt nên khóc nức nở. – Tôi khóc”.
(Phú cặp – Ngữ văn 12, Tập 1, NXBGD năm 2000).
Cảm nhận của anh/chị về nhân vật Mị và của Tô Hoài trong đoạn văn trên.
BÀI THUYẾT TRÌNH
Nhân vật Mị trong truyện “Phủ Đôi” của nhà văn Tô Hoài đã gây cho em ấn tượng sâu sắc. Cô là một cô mèo trẻ xinh đẹp, yêu đời với khát khao tự do cháy bỏng, nhưng phải sống cuộc sống khổ cực trong “địa ngục trần gian” của thống đốc với thân phận làm dâu nợ nần. Nếu trong cuộc sống ngục tù ấy luôn có sự đấu tranh âm ỉ nhưng dữ dội giữa số phận bi đát và sức sống tiềm tàng của tôi, thì cảnh tôi bị A Sử trói vào cột trong bóng tối, đó có phải là hình ảnh? phải chăng anh đã bị dồn ép sâu sắc vào hiện thực cuộc đời đầy đau khổ? Nhà văn Tô Hoài dường như đã trở thành một nhân vật để viết nên một tác phẩm thật tinh tế và ý nghĩa: “Tôi đứng lặng lẽ trong bóng tối, như không biết rằng mình đang bị ràng buộc. Rượu còn nồng, còn nghe tiếng sáo đưa em đi chơi, tiệc tùng. “Tôi không thích nó, đồng bảng đã giảm. Anh yêu ai, anh ôm ai…”. Chúng tôi bước đi. Nhưng chân tay đau nhức khiến anh không thể cử động. Tôi không còn nghe thấy tiếng sáo nữa. Chỉ nghe thấy tiếng chân ngựa va vào tường. Ngựa cào chân nhai cỏ nằm bất động, nghĩ mình làm ngựa không tốt, tôi nức nở, tôi khóc”.
Tết đến xuân về, khi tiết trời, vạn vật sang xuân, lòng tôi cũng như hồi sinh. Tiếng sáo nghiêm trang năm xưa và khát vọng tự do cháy bỏng gọi Em đi theo ước mơ. Sắp đi chơi, tôi tìm chỗ có sáo bay gọi bạn đồng hành. Nhưng hỡi ôi, A Sử đã bắt gặp tôi trước khi tôi đi. Anh ta tóm lấy tôi từ phía sau và trói tôi vào một cái cột một cách thô bạo, rồi bỏ đi và bỏ mặc tôi một mình trong bóng tối…
“Ta lẳng lặng đứng, giống như không biết mình bị trói buộc ở trong bóng tối…” Dường như tôi vẫn sống hết mình trong thế giới nội tâm tươi đẹp của mình, trong những ước mơ và khát khao của mình. Để tìm lại tuổi trẻ, tình yêu và hạnh phúc, tôi thả hồn theo tẩu của những đêm tình mùa xuân trước. “Rượu còn nồng, nghe tiếng sáo dẫn ta đi chơi, tiệc tùng: Đồng cân rơi chẳng thích…” Tôi vẫn nửa mê, nửa tỉnh, say khướt, không ý thức được tình trạng hiện tại của mình. Tôi chỉ nhắm đến cây sáo thôi! Và chính tiếng tẩu đã gọi tôi đi, rồi trở về với cuộc sống đen tối, đau khổ của thực tại. Hoài đã thực sự thành công trong việc nâng tâm trạng tôi lên, để người đọc cảm nhận sâu sắc hơn sức sống mãnh liệt đang trào dâng như những con sóng trào dâng trong tâm hồn tôi!
Nếu như ở những phần trước, men và tẩu đưa tôi về sống với những ước mơ và khát khao, thì giờ đây, những xiềng xích siết chặt lại kéo anh về với thực tại, với số phận đáng buồn của mình. “Tôi đang đi bộ” Tuy nhiên trước sự quyến rũ và mời gọi của tiếng sáo “Tay chân tôi đau nhức, không cử động được. Tôi không còn nghe thấy tiếng sáo nữa.” Tiếng sáo thổi, giấc mộng tan biến, thay vào đó là hiện thực trần trụi, phũ phàng: “Chỉ có tiếng chân ngựa va vào tường.” Với hai chữ “bước đi”, tôi như bước sang một thế giới khác đầy tăm tối và đau khổ! Nhưng không chỉ đau đớn về thể xác, mà còn đau đớn nhận ra rằng số phận của mình không bằng số phận của con ngựa! “Những con ngựa vẫn bất động, gãi chân và nhai cỏ. Tôi khóc nức nở, nghĩ rằng mình không giỏi làm ngựa…” Sợi dây đó có thể chỉ gây đau đớn về thể xác, nhưng nó thực sự khoét sâu vào nỗi đau tinh thần của tôi khi tiếng chân ngựa so sánh gay gắt, đau đớn với con người tôi.
Với một đoạn văn ngắn được xây dựng bằng những chi tiết cô đọng giàu ý nghĩa, tác giả đã miêu tả một cách sâu sắc và tinh tế tâm trạng nhân vật trong hai khung cảnh tương phản: khát vọng tự do – hiện thực.. Hiện thực cuộc sống trong tù: từ lúc lay lắt, lúc chìm vào giấc ngủ. tiếng tẩu dẫn đến hành động “đi dạo” như chìm vào giấc ngủ, chỉ để rồi tỉnh giấc và “nức nở, nức nở và than thở” cho số phận của mình. Hai tâm trạng ấy nối tiếp nhau góp phần xây dựng nên bức chân dung hoàn chỉnh về tính cách nhân vật.
Bằng ngòi bút phân tích nhân vật sắc sảo, các chi tiết chân thực và giàu chất thơ, ngôn ngữ và giọng điệu linh hoạt, chan chứa tình yêu thương, đồng cảm với những số phận bất hạnh, Tô Hoài đã khắc họa rõ nét, chính xác những ước muốn, khát vọng của mình cũng như sức sống tiềm ẩn trong tâm hồn nhân vật.
