chiều kích ẩn dụ
I. Ẩn dụ là gì?
Ẩn dụ là cách gọi tên sự việc, sự vật bằng tên gọi, sự việc hoặc cách ví von khác nhằm tăng sức liên tưởng, gợi hình của câu nói.
II. Một loại ẩn dụ
Ẩn dụ có thể được chia thành 4 hình thức khác nhau:
Ẩn dụ hình thức:người nói hoặc người viết giữ lại một phần ý nghĩa.
Ví dụ:
Thăm nhà Bác Làng Sen
Có hàng dâm bụt đốt lửa hồng.
⇒ Ánh sáng: hình ảnh ẩn dụ chỉ những bông hoa dâm bụt đang nở.
⇒ Chiếu sáng và ra hoa có cùng một phương pháp.
Sử dụng hình ảnh tượng trưng “lửa hồng” trong câu thơ là để chỉ màu đỏ của hoa hồng với màu đỏ của gỗ, dựa trên sự tương đồng về hình dáng từ những bông hoa dâm bụt.
– Ẩn dụ phương thức:Diễn đạt vấn đề bằng nhiều cách, phép ẩn dụ này giúp người nói lồng ghép ý nghĩa vào câu.
Ví dụ:
“Các con ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
⇒ Người trồng cây là người chăm chỉ, nghĩa là người cho ra thành quả lao động của mình.
Trong câu tục ngữ sử dụng hình ảnh ẩn dụ dựa trên sự ví von ăn trái cây là hưởng thành quả lao động, trồng cây là lao động có kết quả.
– Ẩn dụ về phẩm chất:Chất lượng của sự vật, sự việc này có thể thay thế bằng chất lượng của sự vật, sự việc kia phải có nét tương đồng.
Ví dụ:
“Người cha tóc bạc
Thắp lửa đi ngủ”
⇒ Cha: Hình ảnh ẩn dụ về Bác Hồ
⇒ Cha và Bác Hồ đều có chung phẩm chất.
Đoạn thơ sử dụng hình ảnh ẩn dụ dựa trên sự giống nhau về đặc điểm của người cha với Bác Hồ. Nhân vật Bác Hồ là người chăm lo cho từng giấc ngủ của các chiến sĩ, giống như một người cha ruột chăm sóc những đứa con thân yêu của mình.
– Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: phép tu từ miêu tả tính chất, đặc điểm của sự vật được cảm nhận bằng một giác quan nhưng được miêu tả bằng từ ngữ dùng cho giác quan khác.
Ví dụ:
“Từng giọt long lanh rơi xuống
Tôi đặt tay lên nguồn cảm hứng”
⇒ giọt long lanh: hình ảnh trực quan
⇒ cảm hứng: nhận thức cảm tính.
Đoạn thơ sử dụng phép ẩn dụ dựa trên sự chuyển cảm giác từ thị giác sang xúc giác. Những giọt sương lấp lánh nên được cảm nhận bằng mắt thường, nhưng ở đây chúng được chuyển sang cảm ứng.
III. Tác dụng của phép ẩn dụ
Biện pháp tu từ tượng hình thường được sử dụng trong các tác phẩm văn học, ca dao, thơ ca. Biện pháp ẩn dụ có tác dụng giúp tăng sức biểu cảm cho câu văn. Ẩn dụ giàu hình ảnh, rất gây chú ý giúp lôi cuốn, lôi cuốn người đọc, người nghe.
Ví dụ:
“Người cha tóc bạc”
Nếu dùng tùy tiện, thay cha bằng “Bác Hồ tóc trắng” sẽ thành câu chung chung, mất tính biểu cảm. Thơ sẽ vô vị.
IV. Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ
Nhiều học sinh thường nhầm lẫn giữa ẩn dụ và hoán dụ. Vì vậy, chúng tôi sẽ giúp bạn phân tích sự giống và khác nhau giữa hai hình thức này.
Một. Giống nhau
Về bản chất, cả hai biện pháp tu từ đều gọi sự vật, sự việc bằng tên của sự vật, sự việc khác.
– Dựa vào quy luật thống nhất, gần gũi nhau.
– Ẩn dụ, hoán dụ giúp cả người đọc và người nghe nâng cao sức biểu cảm, tính biểu cảm.
b. Khác biệt
– Một liên tưởng tượng hình của hai sự vật/sự việc ít nhất có những khía cạnh giống nhau và tương tự nhau. Đối tượng A tuy không liên quan đến đối tượng B nhưng chỉ cần có điểm tương đồng thì có thể dùng tên A thay cho tên B.
– Cơ sở liên tưởng của hoán dụ hai sự vật/sự việc gần gũi. Điều A có liên quan trực tiếp đến Điều B.
Ẩn dụ còn là nhân hoá, so sánh, v.v. có thể kết hợp với các biện pháp khác như
